کتامین چیست؟ بررسی انواع و عوارض مصرف کتامین

کتامین دارویی است که به عنوان یک داروی بیهوشی و مسکن مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دسته داروهای بی‌حسی عمومی تعلق دارد. این دارو به ویژه در جراحی‌های کوتاه‌مدت و همچنین برای مدیریت درد شدید به کار می‌رود. کتامین علاوه بر کاربرد در بیهوشی، در دوزهای پایین‌تر و تحت نظارت پزشک، برای درمان برخی اختلالات روانی مانند افسردگی مقاوم به درمان و اضطراب نیز به کار می‌رود. در ادامه بیشتر به شرح این سوال که کتامین چیست و عوارض و طریقه مصرف آن پرداخته‌ایم.

کتامین چیست؟

کتامین یک داروی بیهوشی است. این دارو از دهه 1970 در ایالات متحده برای مصارف انسانی و دامپزشکی با نسخه در دسترس بوده است. کتامین، در سال 2019 برای افسردگی مقاوم به درمان تأیید شد و برای استفاده در بیماران افسرده با افکار یا رفتارهای خودکشی حاد مورد استفاده قرار گرفت.

متاسفانه کتامین علاوه بر مصارف قانونی و پزشکی به دلیل حالات توهم زایی که ایجاد می‌کند مورد سوء‌مصرف قرار می‌گیرد. بسیاری از جوانان که اغلب جزء قشر مرفه جامعه هستند به دلیل ویژگی‌هایی که کتامین دارد و اثراتی که ایجاد می‌کند رو به مصرف آن می‌آورند. اثراتی مانند سرخوشی و توهم‌زایی که با مصرف این دارو ایجاد می‌شود. به همین دلیل کتامین به عنوان یک نوع مواد مخدر هم شناخته می‌شود.

برای دریافت مشاوره بر روی تصویر بالا کلیک نمایید.

انواع کتامین‌

کتامین به اشکال مختلف برای مصارف درمانی و پزشکی تولید و استفاده می‌شود. در ادامه به انواع اصلی کتامین و کاربردهای آن‌ها اشاره می‌کنیم:

انواع کتامین	توضیحات	کاربرد
کتامین تزریقی	کتامین تزریقی معمول‌ترین فرم این دارو است که به‌صورت داخل وریدی یا داخل عضلانی تجویز می‌شود. اثر سریع‌تری دارد و در موارد اورژانسی و موقعیت‌هایی که نیاز به بیهوشی سریع است، به‌کار می‌رود.	از این نوع کتامین در بیهوشی‌های کوتاه‌مدت، تسکین دردهای حاد و جراحی‌های سریع استفاده می‌شود.
کتامین خوراکی	کتامین خوراکی در قالب کپسول، شربت یا قرص تولید می‌شود. این نوع کتامین اثر ملایم‌تری دارد و جذب آن کندتر از فرم تزریقی است.	معمولاً برای درمان‌های روان‌پزشکی مانند افسردگی مقاوم به درمان یا دردهای مزمن استفاده می‌شود.
کتامین استنشاقی	این فرم کتامین به صورت اسپری بینی موجود است.	یکی از جدیدترین روش‌های تجویز کتامین برای درمان افسردگی شدید و اضطراب محسوب می‌شود.
کتامین موضعی	کتامین موضعی به صورت کرم یا ژل تولید می‌شود.	برای تسکین دردهای موضعی و درمان‌های درد مزمن استفاده می‌شود.

چرا از کتامین در پزشکی استفاده می‌شود؟

کتامین می‌تواند باعث تسکین درد و ایجاد آرامش شود. در جراحی از این دارو برای آرام‌بخشی و بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. همچنین برای کنترل درد در سوختگی، جراحات میدان جنگ و در کودکانی که به دلیل عوارض جانبی یا حساسیت نمی‌توانند از داروهای بیهوشی دیگر استفاده کنند، استفاده می‌شود.

کتامین از طریق انسداد در محل N-methyl-D-aspartate (NMDA)، در کنترل علائم افسردگی و افکار خودکشی حاد عمل می‌کند. در دوزهای معمولی، اغلب به عنوان داروی بیهوشی در بیماران در معرض خطر برونکواسپاسم و افسردگی استفاده می‌شود.

طریقه مصرف کتامین چگونه است؟

مصرف کتامین به نوع کاربرد و شرایط پزشکی بستگی دارد و باید حتماً تحت نظر پزشک انجام شود. روش‌های رایج مصرف کتامین به شرح زیر است:

تزریق وریدی (IV)

کتامین به صورت داخل وریدی تزریق می‌شود و اثر آن بسیار سریع ظاهر می‌شود. این روش معمولاً برای بیهوشی عمومی در جراحی‌های کوتاه‌مدت یا تسکین درد شدید در شرایط اورژانسی استفاده می‌شود. دوز تزریق وریدی کتامین توسط پزشک تعیین می‌شود و به وزن، سن و وضعیت جسمی بیمار بستگی دارد.

تزریق عضلانی (IM)

کتامین به صورت داخل عضلانی تزریق می‌شود که نسبت به تزریق وریدی اثر کندتری دارد اما همچنان سریع‌الاثر است. این روش برای مواردی که نیاز به بیهوشی کوتاه‌مدت یا کنترل درد است، به کار می‌رود.

اسپری بینی

کتامین استنشاقی یا اسپری بینی نوعی از کتامین است که برای درمان افسردگی شدید و مقاوم به درمان استفاده می‌شود. این روش جذب سریعی دارد و برای افرادی که نیاز به دوز کم‌تری دارند یا نمی‌خواهند دارو به صورت تزریقی مصرف شود، مناسب است.

کتامین خوراکی

کتامین در قالب کپسول یا محلول خوراکی نیز موجود است و متاسفانه گاهی با انواع ماری جوانا یا تنباکو مخلوط و دود می‌شود. اگرچه این فرم جذب کندتری دارد و بیشتر برای درمان دردهای مزمن یا شرایط روان‌پزشکی استفاده می‌شود. دوز کتامین خوراکی باید توسط پزشک به دقت تعیین شود تا از عوارض جانبی جلوگیری گردد.

کرم یا ژل موضعی

کتامین به صورت کرم یا ژل موضعی نیز در دسترس است و برای تسکین دردهای موضعی مانند دردهای عصبی یا مفصلی استفاده می‌شود. این روش مستقیماً بر روی پوست ناحیه دردناک اعمال می‌شود و جذب سیستمیک کمتری دارد.

عوارض مصرف کتامین

در صورتی که کتامین به صورت تزریق وارد بدن شود اثرات آن در چند ثانیه تا چند دقیقه نمایان می‌شود. اما در صورتی‌که از طریق بینی وارد بدن شود در حدود 5 تا 15 دقیقه منجر به تأثیر می‌شود. مصرف از طریق بینی معمولا رایج‌ترین روش سوء استفاده از این دارو است. در مصرف خوراکی اثر آن بین 5 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.

معمولاً آثار سوءمصرف کتامین 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد. دوزهای بالا ممکن است به طور خطرناکی تنفس را کاهش دهد، منجر به اسپاسم یا ضعف عضلانی، سرگیجه، مشکل در تعادل، اختلال در بینایی، تهوع و استفراغ و گیجی شدید در فرد مصرف کننده ایجاد کند. سوءمصرف در دوزهای بالا می‌تواند منجر به توهمات بصری قوی شود که توسط محرک‌های محیطی تشدید می‌شود. همچنین ممکن است کما و بیهوشی عمیق رخ دهد. در حالت کلی و از لحاظ تاثیرات زمانی عوارض کتامین بصورت زیر است.

• عوارض کتامین در کوتاه مدت: مشکلات توجه، یادگیری و حافظه، توهم، حالت آرام بخشی، گیجی، از دست دادن حافظه، افزایش فشار خون، بیهوشی، کندی تنفس.
• عوارض کتامین در بلند مدت: زخم و درد در مثانه، مشکلات کلیوی، دل درد، افسردگی، حافظه ضعیف، خطر ابتلا به HIV، هپاتیت و سایر بیماریهای عفونی منتقله از طریق خون برای کسانی که هنگام استفاده تفریحی از داروها سوزن مشترک استفاده می‌کنند همواره وجود دارد.

در دوزهای کمتر مانند مواردی که معمولا به صورت تفریحی استفاده می‌شود، کتامین می‌تواند منجر به اثرات مختلفی شود مانند:

• احساس آرامش، تسکین درد
• احساس جدا شدن از بدن
• سرگیجه
• لکنت زبان
• توهم
• نیستاگموس (حرکات مکرر و کنترل نشده چشم)

متاسفانه مصرف کتامین می‌تواند در افرادی که علائم اعتیاد به الکل را دارند یا مسمومیت شدید با الکل دارند کشنده باشد. گزارشات حاکی از آن است که خطر مسمومیت هنگام ترکیب کتامین با کافئین وجود دارد. این امکان در مورد افرادی که نوشیدنی‌های انرژی زا مصرف کرده اند نیز نگران کننده است، اغلب در مهمانی‌های شبانه که ممکن است کتامین مورد سوء استفاده قرار گیرد. برای ترک الکل میتوانید از مرکز ترک الکل در تهران استفاده نمایید

شدت عوارض جانبی وابسته به دوز داروی مصرفی است. با گذشت زمان فرد نسبت به کتامین تحمل پیدا می‌کند و برای رسیدن به همان سطح اثر، نیاز به دوزهای بیشتری از دارو دارد. گزارشات نشان می‌دهد که اثر تجزیه کننده نیز ممکن است با گذشت زمان ناپدید شود. اثر تجزیه ای، درک کاربران از نور و صدا را تغییر می‌دهد و احساس جدایی از خود و محیط اطراف را ایجاد می‌کند. مصرف کتامین در دوزهای کنترل‌شده و با رعایت پروتکل‌های پزشکی، به پیشگیری از عوارض جانبی و وابستگی کمک می‌کند.

علائم مصرف کتامین

مصرف کتامین می‌تواند علائم و عوارض متعددی ایجاد کند، به‌ویژه در دوزهای بالا یا در صورت مصرف مداوم. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• زیاد عرق کردن
• هذیان گویی
• گشاد شدن مردمک چشم
• عدم کنترل رفتار

در صورت بروز علائم شدید یا غیرعادی، نیاز است که فرد از مشاوره ترک اعتیاد استفاده کند و تحت نظارت فوری پزشکی قرار گیرد.

کتامین در درمان افسردگی

کتامین برای درمان اختلال دو قطبی، اختلال افسردگی و افرادی که در بحران اقدام به خودکشی هستند، کاربرد دارد. کتامین یک داروی ضد افسردگی است که معمولا برای بیمارانی که به روش‌های درمانی دیگر پاسخ نداده‌اند، تجویز می‌شود. البته با وجود اینکه این دارو برای درمان افسردگی استفاده می‌شود هنوز توسط FDA (اداره مواد غذایی و داروی آمریکا) تایید نشده است.

کتامین تراپی چیست؟

کتامین روی مغز تغییراتی ایجاد می‌کند و تاثیرات بیماری افسردگی را کمتر می‌کند. در بسیاری از موسسات درمانی از این دارو برای درمان بیماران افسرده در دوزهای مختلف استفاده می‌شود. کلینیک‌هایی در سراسر جهان به عنوان کتامین درمانی تاسیس شده است.

کتامین به دلیل عملکرد سریعی که دارد می‌تواند در جلوگیری از خودکشی نقش داشته باشد. درمان با کتامین (کتامین تراپی) در صورتی‌که تحت نظارت پزشک باشد می‌تواند برای درمان افسردگی همراه با اضطراب موثر باشد.

دو نوع اصلی کتامین برای درمان افسردگی استفاده می‌شود که به دو یا چند دارو پاسخ نداده است (افسردگی مقاوم به درمان).

• کتامین راسمیک که اغلب به صورت تزریق در جریان خون تجویز می‌شود. گاهی اوقات این کتامین داخل وریدی یا IV نامیده می‌شود.
• اسپکتامین (اسپراواتو) که FDA در ماه مارس آنرا تأیید کرد و به عنوان اسپری بینی تجویز می‌شود.

دو شکل کتامین با گیرنده‌های مغز به طور متفاوتی برهم کنش می‌کند. هنوز مشخص نیست کدام نوع موثرتر است یا چقدر عوارض جانبی آن‌ها ممکن است متفاوت باشد. تحقیقات بیشتری برای مقایسه اثربخشی و عوارض جانبی مورد نیاز است.

ترک کتامین

مصرف کتامین روی مغز و روان افراد مصرف کننده تاثیر مستقیمی دارد و بسیاری از این افراد درگیر مشکلاتی مانند افسردگی هستند. ترک کتامین می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به ویژه برای افرادی که این دارو را به مدت طولانی و در دوزهای بالا مصرف کرده‌اند. ترک کتامین ممکن است با علائم جسمی و روانی همراه باشد، که مدیریت صحیح آن نیازمند مراقبت‌های پزشکی و پشتیبانی است. بنابراین برای این افراد خدمات روان درمانی باید با جدیت انجام شود. این خدمات در کمپ ترک اعتیاد vip و توسط افراد متخصص ببهتر است انجام شود تا عوارض به طور کامل کنترل و برطرف گردد.

علائم ترک کتامین

علائم ترک کتامین می‌توانند بسته به مدت و میزان مصرف، شدت متفاوتی داشته باشند و شامل علائم جسمی و روانی هستند. این علائم معمولاً چند ساعت تا چند روز پس از قطع مصرف شروع می‌شوند و ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها ادامه یابند. در ادامه به علائم رایج ترک کتامین اشاره می‌کنیم:

علائم روانی و احساسی

• اضطراب و بی‌قراری: احساس بی‌قراری و اضطراب شدید یکی از شایع‌ترین علائم ترک کتامین است.
• افسردگی: کاهش ناگهانی کتامین ممکن است باعث بروز افسردگی شود، به خصوص در افرادی که از آن برای تسکین اضطراب یا افسردگی استفاده می‌کردند.
• ولع شدید و تمایل به مصرف مجدد: بسیاری از افراد دچار میل شدید به مصرف دوباره کتامین می‌شوند.
• اختلال در تمرکز و حافظه: ترک کتامین ممکن است به کاهش تمرکز و ضعف حافظه منجر شود.
• احساس ناامیدی و عدم لذت: بسیاری از افراد پس از ترک، احساس بی‌لذتی یا کاهش انگیزه برای انجام فعالیت‌های روزانه را تجربه می‌کنند.

علائم جسمی

• خستگی مفرط: قطع کتامین می‌تواند باعث احساس خستگی شدید و کاهش سطح انرژی شود.
• تهوع و بی‌اشتهایی: برخی افراد دچار تهوع و بی‌اشتهایی می‌شوند، که می‌تواند به کاهش وزن منجر شود.
• تعریق و لرزش: تعریق زیاد و لرزش بدنی در برخی موارد مشاهده می‌شود.
• سردرد: سردردهای شدید نیز ممکن است بخشی از علائم ترک کتامین باشند.
• تپش قلب و افزایش ضربان قلب: افزایش ضربان قلب و احساس تپش قلب ناشی از تغییرات در سیستم عصبی است.

علائم روان‌پریشی و تغییرات ادراکی

• توهم و کابوس: در موارد نادر، افراد ممکن است پس از ترک کتامین دچار کابوس‌های شبانه یا حتی توهم شوند.
• گیجی و سردرگمی: احساس گیجی و سردرگمی ممکن است در برخی افراد بروز کند.

منبع:

dea.gov