مواد مخدر کانابیس چیست و چه اثرات کوتاه مدت و بلندمدتی دارد؟

در دنیای امروز، مواد مخدر مختلفی وجود دارند که به دلایل گوناگون مورد توجه قرار می‌گیرند. یکی از این مواد، کانابیس (شاهدانه) است که به دلیل اثرات روان‌گردان و تحریک‌کننده‌اش بر سیستم عصبی، محبوبیت زیادی بین افراد مختلف پیدا کرده است. ماده مخدر کانابیس چیست و چه اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدتی دارد؟ این سوالی است که بسیاری از افراد، از مصرف‌کنندگان تا خانواده‌ها و حتی پژوهشگران به دنبال پاسخ آن هستند. کانابیس با تأثیرات کوتاه‌مدتی مانند ایجاد حس آرامش یا افزایش اشتها آغاز می‌شود، اما با مصرف طولانی‌مدت می‌تواند عوارض جسمی و روانی جدی‌تری مانند اختلالات حافظه، مشکلات تنفسی و حتی وابستگی ایجاد کند. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر کانابیس و اثرات مختلف آن خواهیم پرداخت تا تصویر واضح‌تری از این ماده و پیامدهای آن به دست آوریم.

کانابیس چیست؟

 ماده مخدری آرام بخش و خواب آور است. گیاه ساتیوا در تمام دنیا وجود دارد و رشد می‌کند. یکی از عناصر فعال در این ماده مخدر تتراهیدرو کانابی نل است که در قسمت گلبرگ‌ها و شیره‌ این گیاه بیشتر از سایر قسمت‌های آن وجود دارد.

این گیاه یکی از رایج‌ترین مواد مخدر موجود در جهان است که به شکل غیرقانونی مصرف می‌شود و با نام‌های زیادی  از جمله بنگ بانگ، چرس، وید، گنجه گوج، گرس، حشیش، ماری جوانا، هپ، هرب، همپ هندی، مری جین، پات، رداویل، ریفر، اسمش، چای استیک تایلندی شناخته می‌شود.

این ماده مخدر را می‌توان هم به گیاه کانابیس و هم به محصولات مخدری مانند ماری جوانا و حشیش که از این گیاه بدست می‌آید نسبت داد. درصد زیادی از مصرف‌کنندگان آن را بصورت سیگار استعمال می‌کنند. در ادامه به صورت مختصر در مورد حشیش و ماری جوانا توضیح داده شده است:

• ماریجوانا: از آسیاب کردن برگ‌های کانابیس، ماریجوانا بدست می‌آید که دارای رنگ سبز و بوی مطبوعی است. ترک ماری جوانا مانند سایر ترکیبات این گیاه به دلیل تاثیرات روانی آن بسیار سخت می‌باشد.
• حشیش: حشیش از صمغ گل‌های گیاه کانابیس به دست می‌آید و معمولاً به صورت تکه‌هایی قهوه‌ای یا سبز تیره دیده می‌شود. این ماده در قالب‌های مختلفی مانند بلوک‌های کوچک یا تکه‌های خرد شده ارائه می‌شود و افراد معمولاً آن را به روش‌های گوناگونی، مانند سیگار یا پایپ، استعمال می‌کنند. اگر بخواهید بدانید حشیش چه شکلیه؟ باید بگوییم به طور معمول، این ماده حالتی فشرده و روغنی دارد و در مقایسه با سایر محصولات کانابیس رنگ و بوی خاص خود را دارد.

سابقه مصرف کانابیس مربوط به کشور انگلستان و اروپای غربی در قرن 19 است. اما از سال 1925 به بعد کانابیس در لیست داروهای غیر مجاز قرار گرفت و طبق قانون مصرف کنندگان کانابیس مانند قاچاقچیان آن تحت پیگرد قرار گرفتند.

طبق قانون در انگلستان داروهای کانابیس در گروه آمفتامین ها قرار گرفتند و مصرف کنندگان آن علاوه بر پرداخت جرایم سنگین به پنج سال زندان محکوم شدند.

مصرف کانابیس می‌تواند اثرات روانی مختلفی ایجاد کند، از جمله احساس آرامش یا دچار شدن به توهم و خیالات. برخی از این اثرات با موادی همچون ماجیک ماشروم‌ها نیز مشابه هستند. عوارض ماجیک ماشروم، مانند توهمات بصری و تغییر در درک زمان، ممکن است با عوارض مصرف طولانی‌مدت کانابیس شباهت داشته باشد، که در بلندمدت به بروز مشکلات روانی و جسمانی منجر می‌شود.

برای دریافت مشاوره بر روی تصویر بالا کلیک نمایید.

 

طریقه مصرف کانابیس

این گیاه از طریق پیپ، قلیان، یا پایپ کشیده می‌شود. اما معمولا آن را با توتون مخلوط می‌کنند و داخل رول سیگارت قرار می‌دهند که به آن را سیگاری می‌گویند. برخی افراد کانابیس را با مواد خوراکی مثل کیک یا نوشیدنی مثل چای مخلوط می‌کنند و می‌خورند. نحوه مصرف آن در مدت زمان تاثیر این ماده مخدر موثر است.

اثرات کوتاه مدت کانابیس چیست؟

استفاده از حشیش می‌تواند طیف وسیعی از اثرات کوتاه مدت را داشته باشد که برخی از آن‌ها برای فرد خوشایند است و برخی دیگر نگران کننده هستند.

برخی از اثرات کوتاه مدت عبارتند از:

• ایجاد احساس آرامش
• شوخی
• تجربه چیزهایی در اطراف خود مانند شنیدن صداها با شدت بیشتری
• افزایش اشتها
• تغییر درک از زمان و حوادث
• تمرکز و خلاقیت

اما کانابیس همچنین می‌تواند عوارض جانبی ناخوشایندی برای افراد مصرف کننده داشته باشد. عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تاخیر در زمان واکنش
• حالت تهوع
• بی حالی
• اضطراب
• افزایش ضربان قلب
• کاهش فشار خون
• پارانویا

اثرات کوتاه مدت مصرف این گیاه می‌تواند براساس روش مصرف متفاوت باشد. اگر سیگار می‌کشید در عرض چند دقیقه اثرات آن را احساس خواهید کرد. اما اگر آن را به صورت خوراکی مصرف کنید مثلا در یک کپسول یا غذا، ممکن است چندین ساعت طول بکشد تا اثر آن را احساس کنید.

اثرات طولانی مدت کانابیس چیست؟

متخصصان هنوز در تلاشند تا اثرات طولانی مدت استفاده از شاهدانه را کاملا درک کنند. تحقیقات متناقضی درباره این موضوع وجود دارد و بسیاری از مطالعات موجود فقط روی حیوانات انجام شده است. برای درک کامل اثرات پایدار مصرف آن به مطالعات بیشتر و طولانی مدتی بر روی انسان نیاز است.

مؤسسه ملی سوءمصرف مواد مخدر ایالات متحده (NIDA) در مورد اثرات منفی کانابیس این چنین گفته است:

استفاده از کانابیس می‌تواند به تغییرات پیچیده‌ای در مغز و بدن منجر شود، که برخی از این تغییرات می‌توانند طولانی‌مدت و جدی باشند.

تاثیر آن روی مغز

احتمال می‌رود در مصرف طولانی مدت این ماده برای فرد مشکلاتی مانند فراموشی پیش آید چرا که این ماده بر مغز افراد تاثیر منفی می‌گذارد.
تحقیقی در سال 2014 تاثیر احتمالی شاهدانه در رشد مغز را در دوران بلوغ بررسی کرد. براساس این تحقیق افرادی که در نوجوانی خود شاهدانه استفاده می‌کنند بیشتر از کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند مشکلات حافظه و یادگیری دارند. اما مشخص نیست که این اثرات دائمی هستند یا خیر.

افرادی که در دوران نوجوانی خود شاهدانه استفاده می‌کنند ممکن است در اواخر زندگی بیشتر در معرض بیماری‌هایی از جمله اسکیزوفرنی باشند. اما کارشناسان هنوز مطمئن نیستند که این ارتباط چقدر قوی و قابل استناد است.

مشکلات تنفسی

کشیدن این ماده خطراتی مشابه سیگار کشیدن دارد که ممکن است به دلیل التهاب و تحریک مجاری تنفسی باشد. معمولا می‌توان در افرادی که کانابیس مصرف می‌کنند علائم اعتیاد به سیگار را مشاهده نمود.
شاهدانه با برونشیت در ارتباط است و ممکن است یک عامل خطر برای بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) باشد. با این حال، مطالعات اخیر شواهد کمی از ارتباط بین مصرف شاهدانه و سرطان ریه را نشان داده‌اند و در این زمینه تحقیق بیشتری مورد نیاز است.

علائم ترک کانابیس

زمانی که فردی مصرف کانابیس را قطع می‌کند، به‌ویژه اگر به مصرف طولانی‌مدت و دوزهای بالا عادت داشته باشد، علائم ناخوشایندی به نام “علائم ترک” را تجربه می‌کند. این علائم ممکن است چند روز پس از آخرین مصرف ظاهر شوند و از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. برخی از رایج‌ترین علائم ترک کانابیس عبارت‌اند از:

• تحریک‌پذیری: قطع کانابیس ممکن است باعث تحریک‌پذیری و افزایش استرس در افراد شود. مصرف‌کنندگان اغلب به این ماده به‌عنوان راهی برای کاهش استرس وابسته می‌شوند و با ترک آن، تحمل شرایط استرس‌زا برایشان سخت‌تر می‌شود.
• کاهش اشتها: یکی از اثرات جانبی کانابیس افزایش اشتها است. با ترک کانابیس، بسیاری از افراد اشتهای خود را از دست می‌دهند و ممکن است وزنشان کاهش یابد. این کاهش اشتها می‌تواند از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد.
• تغییرات خلقی: مصرف کانابیس به تغییرات شیمیایی در مغز منجر می‌شود که بر حالت روحی و خلق‌وخو تأثیر می‌گذارد. با ترک این ماده، تغییرات خلقی مانند افسردگی، ناراحتی یا ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌ها شایع است. این علائم معمولاً در هفته‌های اولیه ترک تشدید می‌شوند اما با گذشت زمان کاهش می‌یابند.
• بی‌قراری و اضطراب: احساس بی‌قراری و اضطراب در روزهای اولیه ترک کانابیس بسیار شایع است. این اضطراب ممکن است به دلیل تغییرات در عملکردهای شیمیایی مغز و عادت‌های روانی ایجاد شود.

عوارض ترک کانابیس

عوارض ترک کانابیس در افرادی که به‌طور منظم و در دوزهای بالا از آن استفاده کرده‌اند، شدیدتر و طولانی‌مدت‌تر است. برخی از این عوارض شامل موارد زیر می‌شوند:

• ارتعاش بدن و لرزش: یکی از علائم جسمانی ترک کانابیس ارتعاش بدن یا لرزش است. این لرزش‌ها ممکن است به دلیل وابستگی مغز به اثرات آرام‌بخش کانابیس باشد و با قطع مصرف، بدن به تغییرات ناشی از فقدان این اثرات واکنش نشان می‌دهد.
• افسردگی: ترک کانابیس می‌تواند باعث کاهش سطح مواد شیمیایی مرتبط با احساسات مثبت در مغز شود. این کاهش ممکن است به افسردگی منجر شود، به‌ویژه در کسانی که به کانابیس به‌عنوان منبعی برای فرار از مشکلات روانی و خلقی وابسته بودند. افسردگی ناشی از ترک ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد.
• اضطراب: اضطراب یکی دیگر از عوارض شایع ترک کانابیس است که ممکن است با بی‌قراری و احساس ناامنی همراه شود. این اضطراب می‌تواند خواب فرد را تحت تأثیر قرار دهد و به بی‌خوابی منجر شود.
• بی‌خوابی: بسیاری از افراد کانابیس را برای بهبود خواب مصرف می‌کنند، و قطع آن می‌تواند مشکلاتی در الگوی خوابشان ایجاد کند. بی‌خوابی یکی از شایع‌ترین عوارض ترک کانابیس است که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد. افراد ممکن است ساعت‌های طولانی بیدار بمانند یا کیفیت خواب ضعیفی را تجربه کنند.
• تعریق شبانه و کابوس‌ها: برخی افراد پس از ترک کانابیس دچار تعریق شبانه یا کابوس‌های شدید می‌شوند. این نشانه‌ها می‌توانند باعث افزایش اضطراب و بی‌خوابی شوند و در روزهای اولیه ترک شدت بیشتری دارند.

به‌طور کلی، عوارض ترک کانابیس معمولاً در عرض چند هفته تا چند ماه به تدریج کاهش می‌یابد، اما در برخی افراد ممکن است مدت طولانی‌تری ادامه یابد.

به همین علت توصیه می‌شود ترک هر نوع ماده مخدری از جمله کانابیس، حشیش و ماری جوانا در کمپ ترک اعتیاد vip و تحت نظر پزشکان و افراد متخصص در زمینه ترک اعتیاد و به شکل اصولی انجام شود. در این مراکز علت اعتیاد فرد ریشه‌یابی می‌شود و اگر علت زمینه‌ای مانند افسردگی وجود داشته باشد برای مرتفع کردن آن و ترک اعتیاد فرد تمام اقدامات لازم انجام می‌شود.

نتیجه‌گیری

مصرف کانابیس، با وجود برخی اثرات آرامش‌بخش و تغییرات ادراکی، به دلیل عوارض جانبی و تاثیرات طولانی‌مدتی که بر ذهن و بدن دارد، می‌تواند به وابستگی و مشکلات جسمی و روانی منجر شود. همچنین، ترک کانابیس می‌تواند با علائم دشواری مانند اضطراب، بی‌خوابی و تغییرات خلقی همراه باشد که نیاز به حمایت تخصصی دارد. به‌طور کلی، هرچند کانابیس به‌عنوان ماده‌ای آرام‌بخش شناخته می‌شود، اما خطرات ناشی از مصرف و وابستگی آن، نیازمند رویکردی دقیق و مشاوره حرفه‌ای برای ترک است. استفاده از خدمات درمانی و مراکز تخصصی ترک اعتیاد، می‌تواند فرآیند ترک را راحت‌تر کرده و از عوارض ناشی از ترک به‌طور موثرتری پیشگیری کند.

سوالات متداول

1. عوارض مصرف کانابیس چیست؟
   کانابیس ممکن است باعث اثراتی مانند افزایش اشتها، تغییر در درک زمان، آرامش موقتی و تمرکز بیشتر شود. اما همچنین می‌تواند عوارضی مانند تاخیر در واکنش، اضطراب، تهوع، افزایش ضربان قلب و پارانویا به همراه داشته باشد.
2. علائم ترک کانابیس کدامند؟
   علائم ترک شامل تحریک‌پذیری، اضطراب، کاهش اشتها، تغییرات خلقی، بی‌خوابی و تعریق شبانه است. این علائم در افراد مختلف متفاوت بوده و بسته به مدت و میزان مصرف شدت و مدت زمان متفاوتی دارند.
3. آیا ترک کانابیس به حمایت حرفه‌ای نیاز دارد؟
   ترک کانابیس، به‌ویژه در افرادی که به مدت طولانی و با دوز بالا مصرف کرده‌اند، به دلیل عوارض جانبی شدید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و بهتر است تحت نظر پزشک یا مشاور اعتیاد و با حمایت مراکز ترک اعتیاد انجام شود.
4. چگونه می‌توانم مصرف کانابیس را کاهش دهم؟
   کاهش تدریجی میزان مصرف و جایگزینی عادت‌ها با فعالیت‌های سالم مانند ورزش، مدیتیشن و مشاوره روان‌شناسی می‌تواند به کاهش مصرف کمک کند. مشاوره تخصصی نیز می‌تواند در این مسیر موثر باشد.
5. آیا کانابیس به سیستم تنفسی آسیب می‌رساند؟
   بله، مصرف کانابیس به روش کشیدن می‌تواند مانند سیگار به مجاری تنفسی آسیب بزند و باعث التهاب، برونشیت و مشکلات تنفسی شود.

برای دریافت مشاوره بر روی تصویر بالا کلیک نمایید.

منبع:

nida.nih.gov